تلاش برای بستن پرونده صندوق پس‌انداز مسکن یکم
به گزارش اخبار ساختمان، با افول قدرت خرید سپرده‌گذاری صندوق پس‌انداز مسکن یکم در نابسامانی بازار مسکن، تلاش‌هایی برای بستن پرونده این صندوق آغاز شده که عملاً می‌تواند امید چند صد هزار سپرده‌گذار صندوق پس‌انداز مسکن یکم را برای همیشه ناامید کند.
نسبت ارزش وام مسکن یکم به میانگین قیمت آپارتمان به محدوده ۴.۵ درصد رسیده و حتی نسبت پوشش‌دهی وام مسکن زوجین خانه‌اولی نیز از ۹ درصد میانگین ارزش یک آپارتمان مطابق با الگوی مصرف فراتر نمی‌رود؛ در این شرایط با بایکوت شدن افزایش وام مسکن یکم در وزارت راه و شهرسازی و بانک مرکزی، عملاً سپرده‌گذاران صندوق پس‌انداز مسکن یکم که برخی از سه سال پیش نسبت به سپرده‌گذاری اقدام کرده‌اند، به بن‌بست رسیده‌اند.
در این میان یک منبع آگاه در بانک عامل مسکن می‌گوید: ازآنجایی‌که امتیاز وام مسکن یکم فقط تا سه سال پس از تکمیل امتیاز برای سپرده‌گذار محفوظ می‌ماند و با رقم‌های فعلی نیز تسهیلات این صندوق دردی از سپرده‌گذاران دوا نمی‌کند، این بانک در تلاش است تا سپرده‌های باقی‌مانده در صندوق را با پرداخت سود ۱۰ درصد سالانه به متقاضی تسویه کرده و غائله این صندوق را ختم کند.
قربانیان اعتماد به وزارت راه
صندوق پس‌انداز مسکن یکم یک ابزار پس‌انداز محور برای توانمند کردن تقاضای مصرفی بازار مسکن است که از خرداد ۹۴ و با ایده عباس آخوندی، وزیر وقت مسکن و شهرسازی آغاز به‌کار کرد. براساس قواعد این صندوق، متقاضیان می‌توانند در ازای سپرده‌گذاری در صندوق پس‌انداز مسکن یکم، بعد از یک سال تا دوبرابر میانگین سپرده خود تسهیلات ارزان‌قیمت ۶ تا هشت درصدی دریافت کنند. البته دوره سپرده‌گذاری در این صندوق می‌تواند با مبالغی کمتر و تا سقف سه سال ادامه پیدا کند تا امتیاز متقاضی به حدنصاب دریافت سقف مبلغ وام برسد.
تسهیلات این صندوق مختص خانه‌اولی‌هاست و مبلغ آن در شهر تهران ۸۰ میلیون تومان، در مراکز استان‌ها و شهرهای بالای ۲۰۰ هزار نفر جمعیت ۱۶۰ میلیون و برای سایر نقاط شهری ۴۰ میلیون تومان است. ضمن اینکه زوجین خانه‌اولی می‌توانند با افتتاح ۲ حساب مجزا، تا دوبرابر این ارقام تسهیلات دریافت کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد فقط ۲ موج اول و دوم سپرده‌گذاران صندوق مسکن یکم موفق به خرید مسکن از طریق این صندوق شده‌اند و افراد باقی‌مانده عملاً هیچ انتفاعی از سپرده‌گذاری در صندوق پیشنهادی دولت نبرده‌اند، به‌خصوص که با رشد ۶ برابری قیمت مسکن از میانه‌سال ۹۶ تاکنون، عملاً قدرت خرید سپرده این افراد و تسهیلات صندوق نیز به یک‌ششم کاهش یافته است.
برندگان و بازندگان مسکن یکم
با رونمایی از صندوق پس‌انداز مسکن یکم در خردادماه ۱۳۹۴، عملاً نخستین موج از سپرده‌گذاران این صندوق در تابستان ۹۵ وارد بازار مسکن شدند. در آن دوره، نسبت پوشش‌دهی وام مسکن یکم برای افراد ۲۵ درصد و برای تسهیلات زوجین معادل ۵۰ درصد ارزش یک آپارتمان مطابق با الگوی مصرف بود و با احتساب آورده نقدی متقاضیان مسکن یکم، این نسبت تا حوالی ۳۸ درصد برای افراد و ۷۶ درصد برای زوجین خانه‌اولی افزایش می‌یافت.
این نسبت‌ها برای موج دوم سپرده‌گذاران مسکن یکم که از تابستان ۹۶ به بعد وارد مسکن شدند، تقریباً به ۱۹ درصد برای افراد و ۳۸ درصد برای زوجین کاهش پیدا کرد؛ اما همچنان با احتساب پس‌انداز رسوب شده در حساب متقاضی، امکان خرید آپارتمان متوسط دور از انتظار نبود.
این در حالی است که از موج سوم سپرده‌گذاران مسکن یکم به بعد یعنی کسانی که از تابستان ۹۷ امتیاز کامل دریافت وام مسکن یکم را کسب کرده‌اند، نسبت پوشش‌دهی این تسهیلات به ارزش یک آپارتمان مطابق با الگوی مصرف وارد روند نزولی شدیدی شده و عملاً امکان خرید خانه توسط خانه‌اولی‌ها را منتفی کرده است.
در شرایط فعلی نسبت پوشش‌دهی وام مسکن یکم به میانگین قیمت یک آپارتمان مطابق با الگوی مصرف به محدوده ۴.۵ درصد رسیده و حتی نسبت پوشش‌دهی این تسهیلات برای زوجین خانه‌اولی نیز از ۹ درصد فراتر نمی‌رود، درنتیجه به‌طور میانگین متقاضیان خرید مسکن به‌طور میانگین قادرند یک‌بیستم ارزش آپارتمان را از محل تسهیلات مسکن یکم تأمین کنند و این یعنی یک کار غیرممکن.
تسویه سپرده سه ساله با سود ۱۰ درصد
پیگیری‌ها از وزارت راه و شهرسازی و بانک عامل حوزه مسکن برای کسب اطلاع از برنامه‌های آتی صندوق پس‌انداز مسکن بی‌نتیجه بود. منابع آگاه و البته غیرمسئول در وزارت راه و شهرسازی می‌گویند: اولویت‌های مسکنی این وزارتخانه به‌کلی به طرح مسکن ملی گره خورده و فقط تلاش می‌شود مقدمات ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکن ملی تا پایان دولت دوازدهم فراهم شود.
او می‌افزاید: قرار بود خط اعتباری مسکن مهر به‌مرور زمان به صندوق مسکن یکم اختصاص یابد تا این صندوق بتواند تعهدات خود را انجام دهد اما هزینه‌تراشی برای این خط اعتباری به حدی است که عملاً انتفاعی به صندوق مسکن یکم نمی‌رسد؛ درنتیجه هیچ مبحثی هم برای ترمیم قدرت خرید تسهیلات مسکن یکم مطرح نیست.
همچنین یک مقام آگاه در مجموعه بانک عامل مسکن می‌گوید: در شعب این بانک، تسویه سپرده‌های مسکن یکم با نرخ سود ۱۰ درصد سالانه آغاز شده و سپرده‌گذاران این صندوق که عملاً قادر به استفاده از تسهیلات مسکن یکم نیستند، می‌توانند با مراجعه به شعبه افتتاح حساب مسکن یکم، نسبت به برداشت سپرده خود و دریافت سود ۱۰ درصدی سالانه برای مدت سپرده‌گذاری اقدام کنند که البته در این صورت، امتیاز تسهیلات مسکن یکم آنها سوخت خواهد شد.
او می‌افزاید: بانک مسکن امکان برداشت کل مبلغ سپرده مسکن یکم را نیز برای کسانی که امتیاز آنها کامل شده، فراهم آورده؛ اما این افراد نیز درصورت تسویه‌حساب، فقط تا یک سال می‌توانند امتیاز وام مسکن یکم را حفظ کنند و بعدازاین مدت، امتیاز این افراد نیز سوخت خواهد شد.
آمار دقیقی از وضعیت سپرده‌گذاران صندوق پس‌انداز مسکن یکم وجود ندارد؛ اما آخرین اظهارنظرها حاکی از این است که از مجموع حساب‌های افتتاح شده در صندوق مسکن یکم، ۱۱۰ هزار حساب بدون استفاده از تسهیلات حساب خود را صفر کرده‌اند و حدود ۳۴۰ هزار حساب زنده نیز در این صندوق باقی‌مانده است.
بن‌بست خانه‌اولی‌ها
وزارت راه و شهرسازی پیش‌ازاین، امکان انتقال وام مسکن یکم به طرح مسکن ملی را نیز مهیا کرده بود اما به‌واسطه اینکه سپرده‌گذاران این صندوق عمدتاً از طبقه متوسط شهری بودند و مسکن ملی در حواشی شهرها و شهرک‌های حومه پایتخت احداث می‌شد، عملاً طرح مسکن ملی نیز نتوانست گرهی از کار خانه‌اولی‌ها باز کند.
حالا سپرده‌گذاران این صندوق باید ضمن تحمل کاهش ۸۰ درصدی قدرت خرید سپرده خود در مقابل جهش ۶ برابری قیمت مسکن، یا در انتظار گشایش غیبی دولت بمانند یا با دریافت سود ۱۰ درصد سالانه از دریافت وام مسکن یکم انصراف دهند. البته در هردو صورت یک اصل پایدار می‌ماند و خانه‌اولی‌های حاضر در این صندوق تا سال‌ها موفق نخواهند شد با ابزار پس‌انداز نسبت به خرید مسکن اقدام کنند.
