ایسنا نوشت: به دنبال صعود قیمت هر پاکت سیمان به ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان، پروژه‌های اقدام ملی مسکن دچار اختلال شده و سازندگان امیدوارند با وصل شدن برق شبانه کارخانجات سیمان و تحقق وعده ارزانی تا دو سه هفته آینده کارها را از سر بگیرند؛ در عین حال تولیدکنندگان سیمان از چنبره زدن ۳۰ نفر در بازار محصولات خود سخن می‌گویند.

قطعی برق کارخانجات، کاهش عرضه سیمان و افزایش قیمت از حدود ۳۵ هزار تومان به ۷۰ تا ۱۰۰ هزار تومان به شکل تعطیلی بسیاری از کارگاه‌های ساختمانی بخش خصوصی و طرح اقدام ملی مسکن بروز پیدا کرد. محمود محمودزاده ـ معاون وزیر راه و شهرسازی ـ گفت که به هر حال افزایش روزهای اخیر قیمت سیمان و فولاد در سرعت اجرای پروژه‌های مسکن ملی تاثیرگذار بوده است.

وزارتخانه‌های نیرو و صمت توافق کرده‌اند برق شبانه کارخانجات از ساعت ۲۴ تا ۸ صبح وصل شود و کارخانه‌های سیمان در شب با ۱۰۰ درصد و در روز با ۳۰ درصد توان کار کنند. این مساله امیدواری را برای کاهش قیمتها ایجاد کرد. رئیس انجمن سیمان هم وعده داد: از لحظه‌ای که برق کارخانجات به صورت مستمر وصل و تولید سیمان شروع شود حداکثر فاصله بین دو الی سه هفته زمان می‌برد تا قیمت تعادل پیدا کند و به قیمت‌های قبلی باز گردد.

رضا جمارانیان با تقسیم‌بندی قیمت سیمان به قبل و بعد از قطع برق گفت: «در زمستان ۱۳۹۹ قیمت هر پاکت سیمان ۵۰ کیلویی طبق مصوبه ۱۶ هزار تومان بود که با همین نرخ از درب کارخانه به بازار بورس می‌رسید. اما به دلیل آنکه عوامل توزیع و واسطه‌ها آن را می‌خریدند تا به مصرف کننده می‌رسید به ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان افزایش پیدا می‌کرد». این عدد ما را به یک مبلغ ۶۰۰۰ میلیارد تومانی می‌رساند که به جیب دلالان روانه شد.

بازار سیمان در قبضه ۳۰ نفر!

با اینکه سیمان در بورس کالا عرضه می‌شود و همه افراد دارای کد بورسی می‌توانند دست کم ۱۰ تن خریداری کنند، به دلیل ماهیت سیمان هنوز قیمت‌گذاری سنتی سیمان در بازار وجود دارد. هم‌اکنون ۴۴ شرکت سیمانی در بورس کالا پذیرش شده‌اند که این تعداد ۷۰ درصد ظرفیت تولید سیمان کشور را در اختیار دارند. اما بنا به گفته سیدجواد جهرمی ـ معاون بورس کالا ـ منافع ۳۰ درصد باقی مانده به اندازه‌ای است که نمی‌خواهند وارد بورس شوند. بنابراین توافق شده سایر شرکتها طی هفته‌های آینده در بورس پذیرش شوند اما وزارت صمت همراهی نکرده؛ چون بخشی از وزارتخانه مخالف و بخشی دیگر موافق عرضه سیمان در بورس هستند.

در حال حاضر حدود ۳۰۰۰ نفر کد برای خرید سیمان دریافت و ۱۴۰۰ نفر خرید کرده‌اند. سازمان بورس موافقت کرده هر فردی که کد بورسی در اختیار دارد می‌تواند حداقل ۱۰ تن سیمان خریداری کند که از هفته‌های آینده اعلام خواهد شد تا مشتریان برای خرید سیمان مشکل نداشته باشند. البته خرید باید در سامانه جامع تجارت و سامانه انبار رصد شود تا فردی که خرید انجام داده کالا را به کجا برده و در زنجیره چه اتفاقی برای کالا افتاده است.

این موضوع که تا چه حد باید به برگشت قیمت سیمان به نرخهای قبل از قطعی‌های برق امیدوار باشیم یک موضوع است اما وجود دلالان و واسطه‌ها هنوز این بخش را آزار می‌دهد؛ تا جایی که رضا جمارانیان ـ رئیس انجمن تولیدکنندگان صنعت سیمان ـ دو شب قبل در یک برنامه تلویزیونی از وجود۳۰ نفر واسطه سیمان که مصرف کننده و تولیدکننده را نابود کرده‌اند صحبت کرد. به گفته جماران، این عده بیش از ۱۵ سال است که بازار سیمان را در دست دارند.

۲۲۳۲۲۵

سیمان ماده اصلی ساخت وساز محسوب می‌شود و کمبود و گرانی این محصول در بازار اجرای پروژه‌های عمرانی و ساختمانی را با مشکل مواجه ساخته است.

به گزارش اکوفارس به نقل از باشگاه خبرنگاران، این روز‌ها بحث‌های داغی از کمبود و گرانی سیمان در بازار شنیده می‌شود که همین موضوع باعث نگرانی بسیاری از سازندگان وانبوه سازان شده است.

با توجه به آنکه یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی که در بحث‌ ساخت وساز استفاده می‌شود سیمان است بنابراین کمبود و یا نبود سیمان در بازار باعث می شود بسیاری از پروژه‌ها متوقف شوند و یا روند کندی پیدا کنند.

افزایش ۳۰۰ درصدی قیمت سیمان در یک ماه گذشته

در حال حاضر قیمت سیمان در یک ماه گذشته حدود ۳۰۰ درصد افزایش یافته است که بسیاری از تولید کنندگان سیمان علت آن را قطعی برق و آب واحدهای تولیدی اعلام می کنند، اما سایر بخش‌های دیگر از جمله سازندگان مسکن و انبوه سازان و همچنین تولیدکنندگان بتن علت اصلی آن را ورود این محصول به بورس عنوان کرده اند.

تولید کنندگان بتن می گویند که کارخانجات سیمان به صورت قطره چکانی این محصول را به بورس عرضه می‌کنند به طوری که از ۱۰ هزارتن بتن تنها ۱ هزار تن به بورس عرضه می‌شود و همین امر باعث می‌شود که دلالان و سوداگران از فرصت استفاده کرده و به این صورت قیمت آن‌ را افزایش دهند.

افزایش قیمت سیمان و کمبود آن در بازار به طور قطع در بازار مسکن هم تاثیر گذار بوده به طوری که بسیاری از مشاوران املاک عنوان می کنند که در حال حاضر با توجه به اخبار بازار سیمان، قیمت مسکن رشد ۳۰ درصدی پیدا کرده و همین امر باعث التهاب بازار شده است.

چندی پیش مهرداد نظارت ‪ رئیس کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن آماده و قطعات بتنی در یک نشست خبری اعلام کرد که هم اکنون بسیاری از سازندگان و تولیدکنندگان بتن با مشکل کمیاب شدن سیمان آماده مواجه شده‌اند..

او گفت: بسیاری از کارخانجات به دلیل قطعی مکرر برق با کمبود تولید سیمان روبه‌رو هستند، اما مشکل اصلی در حال حاضر این است که عرضه سیمان در بورس به شکل ناکارآمد و بدون برنامه ریزی صورت گرفته است.

این مقام مسئول ادامه داد: در حال حاضر نفَس صنعت ساختمانی و عمرانی به شمارش افتاده و در صورتی که این روند ادامه پیدا کند، کمر این صنعت می شکند.

نظارت اظهار کرد: صنعت بتن در شرایط کنونی در حال خرد شدن است. بیش از ۸۰ درصد از سیمان تولید کشور در حوزه بتن استفاده می‌شود، اما متاسفانه بسیاری از کارخانجات ما امروز برای تامین آن دچار مشکل شده‌اند.

رئیس کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن آماده و قطعات بتنی توضیح داد: ورود سیمان به بورس به صورت ناکارآمد بود و از سوی دیگر برنامه قطعی‌های مکرر برق باعث شده که این صنعت دچار مشکل شود، اما مشکل اصلی در حال حاضر آن است که ساز و کار مناسبی برای آن تعریف نشده و هم اکنون سیمان در بورس به دست دلالان افتاده است.

نظارت تاکید کرد: باید مشخص شود که سیمان عرضه شده در بورس توسط چه کسانی خریداری می‌شود؛ چرا که من تولیدکننده بتن به عنوان خریدار اصلی تاکنون نتوانستم از بورس، سیمان تهیه کنم.

او با اشاره به اینکه قیمت سیمان در ماه گذشته درب کارخانه ۳۸۰ هزار تومان بوده، اما روز گذشته به قیمت یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در بورس رسیده است، گفت: تولیدکنندگان سیمان به صورت قطره چکانی سیمان را عرضه می‌کنند و همین باعث شده که با ورود دلالان این مشکل در این حوزه چندین برابر شود.

دلالان کل بازار سیمان را به دست گرفته اند

همچنین جمشید برزگر رئیس انجمن انبوه سازان مسکن کشور در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به اینکه افزایش چشمگیر قیمت سیمان باعث شده بسیاری از پروژه‌های مسکنی در کشور به حالت نیمه تعطیلی دربیایند گفت: متاسفانه در حال حاضر هیچ سیمانی در شهر‌های مختلف پیدا نمی‌شود و اگر هم سیمانی برای سازنده‌ای پیدا شود با قیمت‌های بسیار نجومی به دست مصرف کننده می‌رسد.

او با بیان اینکه قیمت سیمان این روز‌ها به دست دلالان افتاده است افزود: به نظر می‌رسد یک عده دلال سعی دارند از این فرصت استفاده کنند و با عرضه نکردن سیمان در بازار قیمت آن‌ها را نجومی کنند.

این مقام مسئول با اشاره به اینکه در گذشته انجمن تولید کنندگان سیمان اقدام به تعیین قیمت سیمان می‌کردند، اما در حال حاضر به نظر می‌رسد با ورود سیمان به بازار بورس و با رقابتی کردن این محصول بازار را به هم بریزند چرا که ممکن است یک بار محصول عرضه شود و یک هفته عرضه نشود که این خود برای بازار بسیار زیان بار خواهد بود.

رئیس انجمن انبوه سازان مسکن با بیان اینکه بسیاری از کارخانجات سیمان سه شیفته کار می‌کنند افزود: طبق استعلامات ما ۱۰۰ درصد آب، برق و گاز این کارخانجات رایگان و یا با قیمت بسیار پایین است از سوی دیگر تمامی کارخانجات سیمان در سال‌های گذشته و با دلار هزار تومانی خریداری شده اند و تنها افزایش قیمتی که این کارخانجات در یکی دو سال گذشته با آن روبرو بودند دستمزد کارگران بوده است.

او یادآور شد: آیا افزایش دستمزد کارگران باعث رشد سه برابری قیمت سیمان می‌شود و بنابراین ما درخواست می‌کنیم در شرایط کنونی هرچه سریعتر اقدامات لازم برای رفع این مشکل را انجام دهند.

برزگر با اشاره به اینکه اگر در گذشته و پیش از افزایش قیمت سیمان، قیمت تمام شده هر متر مربع مسکن به طور مثال ۲ میلیون تومان تمام می‌شد، اما در حال حاضر و با توجه به رشد سه برابری قیمت سیمان هر متر مربع حدود ۶ میلیون تومان ساخته می‌شود،افزود: از سه سال گذشته هیچ افزایش قیمتی در تولید سیمان، فولاد و یا میلگرد نداشته ایم بنابراین به جز حضور دلال‌ها هیچ دلیل دیگری برای این افزایش قیمت جهشی وجود ندارد.

رئیس انجمن انبوه سازان کشور با تاکید براینکه ما صادر کننده و وارد کننده سیمان هستیم گفت: ما به عنوان چهارمین تولیدکننده سیمان درجهان و به عنوان یکی از بزرگترین صادر کنندگان سیمان چرا باید با چنین مشکلاتی در حوزه تولید سیمان و صادرات آن روبرو شویم و هم اکنون با چه قیمتی سیمان صادر می‌شود.

قیمت فولاد به کیلویی ۱۸ هزار تومان رسیده است

او اظهارکرد: در سال گذشته فولاد داخلی کیلویی حدود ۶ هزار تا ۷ هزار تومان بود، اما درحال حاضر قیمت آن به کیلویی ۱۸ هزار تومان رسیده است.

این مقام مسئول با تاکید بر اینکه با این روند افزایش قیمت سیمان نه تنها بخش مسکن کشور با مشکل روبرو شده است بلکه تمامی پروژه‌های عمرانی کشور از جمله ساخت آزاد راه، بزرگراه و بسیاری از پروژه‌های راهسازی با مشکل مواجه می‌شوند.

بورسی ها چه می گویند؟

این در حالی است که سید جواد جهرمی معاون عملیات و نظارت بر بازار بورس کالا اعلام کرد که عرضه و تقاضای سیمان در بورس کالا مناسب بود بطوری که قیمت سیمان بطور متوسط کیلویی ۳۸۰ تومان بود که در تاریخ ۲۵ تیر ماه به ۴۷۷ تومان رسید. البته در هفته منتهی به ۲۵ تیر ماه کاهش عرضه باعث افزایش قیمت شد. در همین راستا جلسات متعددی با عرضه کنندگان سیمان انجام شد و قرار است از هفته بعد تناژ مشخصی از سوی عرضه کنندگان برای عرضه اعلام شود.

ورود کالا و محصولات به بورس نه تنها نقش بسیار موثری در کنترل شفافیت قیمت‌ها و بهبود وضعیت این بازار دارد بلکه این بازار را به سمت آرامش می‌تواند هدایت کند، اما به نظر می‌رسد که عرضه نامناسب و بدون ساز وکار مناسب سیمان به بورس باعث شده نه تنها آرامش بازار سیمان به هم بریزد بلکه شاهد رشد بسیار جهشی قیمت‌ها هم در این بازار باشیم.

طبق جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، در سه ماهه نخست سال جاری تعداد گواهی‌های کشف و پروانه‌های اکتشاف صادر شده در حوزه معدن افزایش یافته و این در حالی است که در مدت مذکور سال جاری نسبت به بهار ۱۳۹۹، پروانه بهره‌برداری معادن صادره، کمتر شده است.

به گزارش ایسنا، در سه ماهه نخست امسال، میزان صدور مجوزهای معدنی (به‌جز پروانه بهره‌برداری) و هزینه صرف شده به جهت عملیات اکتشاف نسبت به سه ماهه نخست سال ۱۳۹۹ افزایشی بوده اما در مقابل میزان اشتغال در معادن به واسطه پروانه بهره‌برداری و صدور این مجوز کاهشی بوده است.

در فصل بهار سال ۱۴۰۰ معادل ۲۲۱ فقره پروانه اکتشاف صادر شده که نسبت به ۲۰۴ فقره صدور پروانه اکتشاف صادر شده در مدت مشابه سال گذشته افزایش ۸.۳ درصدی داشته است.

همچنین طی مدت مذکور سال جاری با افزایش ۳.۹ درصدی در صدور گواهی کشف معادن، ۱۰۷ فقره از این مجوز معدنی صادر شده و این در حالی است در مجموع فروردین تا خرداد ماه سال ۱۳۹۹ قریب به ۱۰۳ فقره گواهی کشف صادر شده بود.

طبق آمار وزارت صمت، در صدور پروانه بهره‌برداری در سه ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل تنها صدور مجوز مربوط به پروانه بهره‌برداری منفی شده و با افت ۵.۵ درصدی از ۱۲۸ فقره به ۱۲۱ فقره رسیده است.

دیگر آمار کاهشی این گزارش هم مربوط به میزان اشتغال به واسطه صدور پروانه‌های بهره‌برداری است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت ۳.۸ درصدی داشته است. در حالی که طی سه ماه نخست سال گذشته ۱۱۲۸ نفر مشغول شدند، این میزان در مدت مشابه سال جاری به ۱۰۸۵ نفر رسیده است.

صرف ۵۷ درصدی مازاد برای اکتشاف

سرمایه صرف شده برای عملیات اکتشاف طی سه ماه ابتدایی امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵۶.۷ درصد افزایش یافته است. سرمایه مجوزهای صادره برای گواهی کشف معادن که معادل هزینه صرف شده برای عملیات اکتشاف بوده است، در مدت مذکور سال جاری ۳۳۳ میلیارد ریال است و این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته ۲۱۳ میلیارد ریال صرف شده بود.

شایان ذکر است که چند روز گذشته، معاون وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) ضمن اشاره به همین افزایش میزان صدور پروانه اکتشاف و گواهی کشف معادن طی سه ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، تاکید کرد که اهتمام جدی در وزارتخانه و سازمان‌های تابعه برای بهره‌برداری حداکثری در حوزه معدن شکل گرفته است اما سوال اینجاست که در مدت زمان کوتاه باقی‌مانده وزارت صمت دولت دوازدهم برای اجرایی کردن کامل برنامه‌های خود فرصت خواهد یافت؟

 

مولف یکی از کتاب‌های مرجع حوزه مصالح گفت: نیمی از ظرفیت حداقلی تولید معادن شن و ماسه فعال در کشور می‌تواند زمینه ساخت 1.8میلیون واحد مسکونی در سال را پوشش ‌دهد.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، اگر تاکنون دست به ساخت مسکن یا تعمیرات گسترده خانه خود زده باشید، غیرممکن است که کار شما به استفاد از بتن نکشیده باشد.

مهندس‌های فعال در حوزه ساختمان همواره یک مثال مصطلح دارند و معتقد هستند بتن بعد از آب دومین ماده پرکاربرد دنیا است. این ماده خاکستری رنگ بی روح در نگاه اول شاید چندان جذابیتی نداشته باشد اما دانش مرتبط با این رشته به اندازه‌ای عمیق است که تا کنون هیچ کس در دنیا ادعای تسلط کامل به آن را نکرده و اگر کسی پیدا شود که چنین ادعایی را مطرح کند، احتمالا دانشی در این رشته کسب نکرده است.

به نظر می‌رسد، اگر به طور تصادفی از 10 نفر در کوچه و خیابان سوال کنیم که مهمترین جزء سازنده بتن چیست، احتمالا هر 10 نفر از سیمان به عنوان مهمترین جزء سازنده بتن نام ببرند. با این وجود بهتر است بدانیم که امروزه در دنیا شاهد ساخت بتن‌هایی هستیم که اثری از سیمان خاکستری رنگ در آن نیست.

بنابراین سیمان نمی‌تواند مهمترین سازنده بتن باشد. توجه دقیق‌تر به اجزای تشکیل دهنده این ماده ساختمانی مشخص می‌کند، مهمترین جزء بتن آن جزئی است که بیشتر از 80 درصد ساختار این ماده را تشکیل داده و در اصطلاح مهندسان مصالح سنگی عنوان می‌شود.

طبیعتا توجه به مسئله کیفیت و دوام بتن می‌توان تاثیر قابل توجهی بر کیفیت ساخت واحدهای مسکونی ما داشته باشد و نمی‌توان از تولید انبوه مسکن به عنوان یکی از راهکارهای ساماندهی این بازار نام برد اما توجهی به مسئله بتن و مصالح سنگی نکرد.

در همین رابطه با شدت گرفتن نیاز به مسکن و نابه‌سامانی گسترده در بازار این کالای اساسی، مسئله ساخت 4 میلیون واحد مسکونی در طول 4 سال به یکی از وعده‌های رئیس‌جمهور منتخب مردم در سال 1400 مطرح شد.

طبیعی است، ساخت مسکن در این حجم بدون توجه به مسئله بتن و مصالح سنگی میسر نبوده و از این رو به منظور بررسی بیشتر پیرامون این مسئله به سراغ پژمان تیموری، مولف کتاب راهنمای جامع تولید سنگدانه بتن و آسفالت رفتیم تا در ارتباط با این مسئله به بحث بنشینیم.

لازم به تاکید است، کتاب راهنمای جامع تولید سنگدانه بتن آسفالت که دایره المعارف این حوزه به حساب می‌آید و از معدود کتب جامع به رشته تحریر درآمده در حوزه مصالح سنگی است، نتیجه تجربه و دانش 20 ساله نویسنده را در قالب هزاران صفحه به آیندگان هدیه داده است.

در قالب این مصاحبه مواردی از جمله اهمیت توجه به کیفیت مصالح و بتن در انبوه‌سازی، بررسی ظرفیت تولید معادن شن و ماسه، بررسی امکان تحقق ساخت 4 میلیون مسکن و ارتقای دانش در حوزه مصالح ساختمانی مورد بحث قرار گرفته است.

مشروح این گفتگو به شرح ذیل است:

*1.5 میلیون شغل همراه با رکود بازار مسکن از بین رفت

فارس: به عنوان سوال اول به سراغ بررسی شرایط کنونی صنعت مصالح ساختمانی، به خصوص مصالح سنگی و بتن برویم، در طول 8 سال گذشته این صنعت چه فراز و فرودهایی را تجربه کرده و در حال حاضر با چه شرایطی دست و پنجه نرم می‌کند؟

تیموری: تولید مسکن در طول 4 سال گذشته با رکود شدید مواجه شد. بر اساس آمار بدست آمده از تعداد پروانه‌های ساختمانی صادرشده توسط شهرداری‌های کشور، در سال 1389 میزان واحدهای مسکونی ساخته شده از 824 هزار مسکن فراتر رفت. این در حالی است که آمار ساخت مسکن در سال‌های اخیر به کمتر از 350 هزار واحد مسکونی در سال کاهش پیدا کرده و همین امر خبر از کاهش 57 درصدی ساخت و ساز در کشور می‌دهد.

فارغ از مسائل به وجود آمده پیرامون ارتباط کاهش ساخت و ساز مسکن و نیاز موجود به این کالای اساسی، رکود صنعت ساختمان زمینه تهدید اشتغال وسیعی در این حوزه شده است.

فارس: آیا آماری از کاهش اشتغال مسکن در این حوزه می‌توان ارائه داد؟ این مسئله را از این جهت سوال می‌کنم که همه می‌گویند ساخت مسکن به شرایط رکود مطلق وارده شده و اشتغال بسیاری در این حوزه از میان رفته است اما همچنان شاهد ارائه آمار مستندی نیستیم.

تیموری: بر اساس آمار داده ستانده، ساخت هر 100 متر مربع مسکن در سال زمنیه اشتغال 1 نفر به صورت مستقیم و 1.5 نفر به صورت غیر مستقیم را فراهم می‌کند.

بر مبنای همین آمار و محاسبات و در شرایطی که میانگین متراژ واحدهای مسکونی کشور را 100 متر مربع در نظر بگیریم، می‌توان اذعان کرد، رکود صنعت ساختمان در طول 7 سال گذشته زمینه بیکاری سالانه 1.2 میلیون نفر را فراهم کرده است.

*بسیاری از معادن مصالح سنگی در معرض ورشکستگی قرار دارند

فارس: با توجه به این موضوع رونق بازار مسکن می‌تواند ظرفیت ویژه‌ای برای کاهش نرخ بیکاری رقم بزند؟

تیموری: بله دقیقا همینطور است. بر این اساس، رونق بازار مسکن در سال‌های آینده علاوه بر اینکه یک ضرورت به منظور پاسخ به تقاضای انباشت موجود به حساب می‌آید، می‌تواند نقش جدی در رونق گرفتن صنایع وابسته به مسکن ایفا نماید.

فارس: به سوال ابتدای بحث برگردیم، وضعیت کنونی معادن مصالح سنگی در کشور در حال حاضر چگونه است؟

تیموری: یکی از مهمترین مصالح مورد نیاز برای ساخت مسکن، شن و ماسه‌ای است که از معادن کشور تامین می‌شود. معادن مصالح سنگی در طول سال‌های اخیر به تبعیت از رکود ساخت و ساز مسکن شرایط بسیار دشواری را پشت سر گذاشته‌ و تعداد بسیاری از معادن کشور در مرز بحران ورشکستگی قرار گرفته‌اند.

از سوی دیگر گردش مالی نامناسب در سال‌های اخیر زمینه بی‌توجهی معدن‌داران به مسائل بهینه‌سازی تولید را به وجود آورده است. این مسئله می‌تواند علاوه بر بحران مالی، زمینه مشکلات متعددی از جمله از میان رفتن ذخیره معادن را به وجود بیاورد.

*معادن شن و ماسه کوهی باید در اولویت استفاده قرارگیرند

فارس: با توجه به این مسئله که اشاره فرمودید و با توجه به اینکه اغلب معادن شن و ماسه فعال در کشور در حوزه‌های آبرفتی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد، آیا باید نگران محیط زیست این مناطق باشیم؟

تیموری: بله دقیقا بر خلاف نقاط مختلف دنیا که عمده مصالح ساختمانی خود را از منابع کوهی تامین می‌کنند، در کشور ما عمده معادن در حوزه‌های آبرفتی متمرکز شده و با توجه به عمیق شدن پیت و همچنین مصرف آب زیاد شاهد آسیب نسبتا گسترده به محیط زیست هستیم. البته در این بین معادنی نیز وجود دارد که به توسعه پایدار می‌اندیشند و با توسعه تکنولوژی مصرف آب خود را به حداقل رسانده‌اند اما به طور کلی نسبتا محیط زیست و معادن شن و ماسه ما نسبت مثبتی نیست.

فارس: یک نکته فنی؛ اینکه گفته می‌شود مصالح کوهی به جهت شکستگی بیشتر از مصالح آبرفتی نمی‌توانند کیفیت بتن را ارتقا دهند، نمی‌تواند دلیل روی آوردن فعالان این حوزه به سمت حوزه‌های آبرفتی تلقی شود؟

تیموری: با توجه به اینکه دانه‌بندی معادن آبرفتی مصالح ساختمانی، گستره دانه‌بندی مورد نیاز را پوشش نمی‌دهد، لذا شاهد این هستیم که مواد حاصل از این منابع قرضه در سنگ شکن به طیف دانه‌بندی مورد نظر تبدیل می‌شود. زمانی که شما محصول را از سنگ شکن تحویل می‌گیرید، از نظر درجه شکستگی دیگر تفاوت چندانی میان مصالح کوهی و مصالح آبرفتی نیست و مسئله سهولت در برداشت بی زحمت منابع قرضه دلیل مغفول ماندن معادن مصالح سنگی کوهی است.

*1200 معدن فعال شن و ماسه در کشور وجود دارد

فارس: به نظر می‌رسد اگر آماری از میزان معادن شن و ماسه یا همان مصالح سنگی فعال در کشور وجود داشته باشد، بتوان تصویر دقیقی از وضعیت کنونی این رشته صنعت به دست آورد؟ آیا آماری در این حوزه موجود است؟

تیموری: به استناد به روزترین آمار معادن در حال بهره‌برداری کشور که از سوی دفتر صنعت، معدن و زیربنایی مرکز آمار ایران منتشر شده است،  معادن شن وماسه 24 درصد از 5 هزار معدن فعال کشور را به خود اختصاص داده است.

به عبارت دیگر در حال حاضر 1200 معدن شن و ماسه فعال در سطح کشور وجود دارد. این در حالی‌ست که بخش عمده‌ای از معادن کشور طی سال‌های اخیر به دلیل شرایط مالی نامناسب از مدار فعالیت خارج شده‌اند.

در حال حاضر عواملی نظیر محدودیت تامین آب و برق، بهره‌وری نامناسب فعالیت و بی‌توجهی به استقرار تکنولوژی‌های به روز از مشکلات اساسی معادن مصالح سنگی در کشور است و از سوی دیگر رکود صنعت ساخت و ساز نیز ضریب اثر تمام مشکلات عنوان شده را چندین برابر کرده و این صنعت را در شرایط بحرانی قرار داده است.

فارس: دولتی که از نیمه مرداد ماه سال جاری به سر کار می‌آید، احیای تولید انبوه مسکن در قالب ساخت 4 میلیون واحد مسکونی در طول 4 سال را به مردم وعده داده است. پس از بیان این وعده بخشی از بدنه کارشناسی کشور معتقد بود، ساخت این تعداد واحد مسکونی عملا امکان پذیر نیست و وعده دولت وعده غیر واقعی و انتخاباتی به حساب می‌آید، به نظر شما به عنوان یک متخصص ارشد حوزه مصالح ساختمانی، در حوزه تامین مصالح ساختمانی آیا امکان عملیاتی ساخت 1 میلیون مسکن مهیا است؟

تیموری: همانگونه که اشاره کردیم در حال حاضر 1200 معدن شن و ماسه فعال در کشور وجود دارد. با توجه به رده‌بندی معادن فعال شن و ماسه کشور، معادن کوچک شن ماسه روزانه 700 تا 800 تن تولید را به ثبت می‌رسانند. این در حالی‌ست که معادن متوسط شن ماسه روزانه 1000 تا 1200 تن تولید دارد. همچنین معادن بسیار بزرگ کشور بیشتر از 2000 تن تولید روزانه دارند.

بر اساس این اطلاعات ارائه شده، معادن فعال کشور که تنها بخشی از معادن موجود شن و ماسه را شامل می‌شوند، در کمترین حالت ظرفیت تولید 250 میلیون تن مصالح سنگی در طول سال را دارا هستند.

بار دیگر باید تاکید کنم که بخش عمده‌ای از ظرفیت تولید مصالح ساختمانی کوهی در آمار ارائه شده لحاظ نشده و در کشور نیز مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرند، در حالیکه عمده کشورهای پیشرفته به دلیل پیوست‌های زیست محیطی تنها از مصالح کوهی برای تولید شن و ماسه استفاده می‌کنند.

در شرایطی که تنها نیمی از ظرفیت تولید سالانه مصالح ساختمانی کشور به مسئله ساخت مسکن اختصاص پیدا کند و مابقی در سایر فعالیت‌های عمرانی زیرساختی مورد استفاده قرار گیرد، می‌توان محاسبه کرد، معادن شن و ماسه ساخت سالانه چند واحد مسکونی را پوشش می‌دهند.

*نیمی از ظرفیت فعال معادن شن ماسه ساخت 1.8 میلیون مسکن در سال را پوشش می‌دهند

فارس: بر اساس این مفروضات آماری که ارائه کردید، ساخت سالانه چند میلیون مسکن با اتکا به توان فعلی و روز تولید مصالح ساختمانی میسر است؟

تیموری: برای این برآورد به شواهد فنی دیگر نیز نیاز داریم. اولین مسئله برآورد حجم میانگین بتن مصرفی در سازه است که می‌توان چیزی حدود ۰.۴ مترمکعب به ازای هر متر مربع زیربنا در نظر گرفت. به عنوان مثال برای یک ساختمان با 100 متر مربع زیربنا چیزی حدود 40 متر مکعب بتن مصرف می‌شود.

در شرایطی که مقدار شن و ماسه در هر متر مکعب بتن ساختمانی در حدود 1700 کیلوگرم تا 1800 کیلوگرم باشد، لذا ساخت هر 100 متر مربع واحد مسکونی نیاز به 70 تن مصالح شن و ماسه دارد.

بر همین مبنا نیمی از ظرفیت حداقلی تولید معادن شن و ماسه فعال در کشور می‌تواند زمینه ساخت 1.8میلیون واحد مسکونی در سال را پوشش ‌دهد.

فارس: طبیعتا این اطلاعاتی که ارائه کردید، با در نظر گرفتن حداقل توان تولید فعلی بود. پس امکان ساخت 4 میلیون مسکن در طول 4 سال از نظر مصالح سنگی قابلیت تحقق دارد؟

تیموری: با توجه به اطلاعات ارائه شده، معادن شن و ماسه فعال در سطح کشور در حداقلی‌ترین حالت تولید خود می‌توانند به راحتی زمینه پاسخ به تقاضای بخش مسکن را فراهم کرده و بدون هیچ محدودیتی یکی از نیازهای اساسی عرصه ساخت و ساز را تامین کنند.

*ارتقای کیفیت بتن باید در ساخت 4 میلیون مسکن میخکوبی شود

فارس: با توجه به مسئولیتی که شما در مدیریت کنترل کیفیت خط 7 متروی تهران بر عهده داشته‌اید، ارتقای کیفیت مصالح ساختمانی کشور از جمله بتن تا چه اندازه اهمیت دارد؟

تیموری: در حال حاضر مقاومت مدنظر برای سازه‌های ما از جمله واحدهای مسکونی و به طور کلی مستغلات، در کمترین حد یعنی 20 مگاپاسکال رده‌بندی می‌شود، طبیعی است که در ساخت چنین بتنی با این مقاومت کم نیازی به تامین کیفیت ندارد اما ما تا ابد نمی‌توانیم این دست فرمان را ادامه دهیم و از بتن‌های کم مقاومت استفاده کنیم. ارتقای مقاومت و دوام بتن مسئله‌ای است که دیر یا زود باید مد نظر قرار گیرد و در ساخت همیت 4 میلیون مسکنی که از آن یاد کردید، می‌توان ارتقای مقاومت بتن به صورت تدریجی را میخکوبی کرد.

زمانیکه به سراغ مقاومت بالاتر برویم، کیفیت تازه معنا پیدا می‌کند و دیگر نمی‌توان با استفاده از مصالح سنگی بی کیفیت، استاندارهای مقاومت را پاس کرد و این مسئله یک نقطه عطف تاریخی در حوزه ساخت و ساز کشور است.

فارس: به عنوان سوال پایانی، آیا نهادهای ذی‌ربط در این حوزه تلاشی برای این ارتقا کرده‌اند؟

تیموری: در حال حاضر نهادهایی نظیر مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی و انجمن بتن ایران به عنوان مراکز تخصصی این حوزه تلاش گسترد ه‍‌ای برای ارتقای کیفیت مصالح ساختمانی به خرج داده‌اند و دانش این حوزه را در مرز دانش روز دنیا گسترش داده‌اند اما فعالیت این نهادهای پژوهش محور به تنهایی کافی نیست و راس سیستم سیاست‌گذار با اتکا به قانون باید این مسئله را مهیا کند.